آهنگ غم‌انگيز مهاجرت روستايی/ سكوت در روستاهای تاريخی يزد لانه كرد

مهاجرت از روستاها پدیده ای است كه طی دو دهه اخير روندی شتابان‌ به خود گرفته و اين مسئله حتی گريبان روستاهای تاريخی را نيز گرفته است، روستاهایی كه هر يك ظرفيتی نهفته در صنعت گردشگری هستند.

به گزارش پایگاه خبری ندای ندوشن به نقل از مهر، مهاجرت یكی از رخدادهای اجتناب ناپذیر در توسعه اقتصادی و اجتماعی است اما این پدیده در كشور ما سرعتی باورناپذیر به خود گرفته به نحوی كه از ۷۰ درصد جمعیت روستانشین در سال ۱۳۳۵ اكنون تنها ۲۸ درصد در روستاها مانده اند و حتی بسیاری از روستاها در مناطق مختلف كشور تحت تاثیر عوامل مختلف به طور كامل خالی از سكنه و متروكه شده اند.

یزد نیز از جمله استان‌هایی است كه جمعیت روستایی آن به شدت كاهش یافته است به نحوی كه از جمعیت یك میلیون و ۷۴ هزار نفری این استان، تنها حدود ۲۰۰ هزار نفر روستانشین هستند.

از آنجا كه یزد در منطقه خشك و كم آب و كویری واقع شده و در طول ۲۰ سال اخیر ۱۶ سال متوالی با خشكسالی دست و پنجه نرم كرده است، مهاجرت های روستایی بیشتر گریبان این استان را گرفته تا جایی كه از مجموع سه هزار و ۴۳۸ روستا و آبادی استان یزد، دو هزار و ۲۹۵ آبادی آن خالی از سكنه شده است.

آب؛ عامل اصلی تخلیه اغلب روستاها در استان یزد است

این شرایط نه تنها در استان یزد بلكه حداقل در استان‌های همجوار یزد نیز مشاهده می شود زیرا یكی از اصلی ترین علل تخلیه روستاها در مناطق مركزی ایران، كمبود آب به عنوان مایه حیات است.

گرچه عوامل متعدد دیگری از جمله جاذبه های شهر، نبود شغل، تغییر فرهنگ كار در روستاها، نبود امكانات به روز در مناطق روستایی، نبود امكانات تحصیلی و… نیز در اغلب هجرت ها اثرگذار بوده اند اما نمی توان نقش آب را به عنوان اصلی ترین عامل حیات در روستاها نادیده گرفت.

مهاجرت حتی از روستاهای تاریخی و دارای جاذبه گردشگری

موضوع مهاجرت حتی در روستاهای تاریخی و دارای اثر ثبت شده ملی نیز به چشم می خورد و در حالی كه می توان از كنار همین آثار تاریخی به جای مانده از ادوار مختلف تاریخی برای تعدادی از جوانان روستا شغل و درآمد، هر چند فصلی ایجاد كرد اما این روستاها نیز از سكنه خالی شده اند و سكوت جایگزین هیاهوی گردشگران در این روستاها شده است.

استاد جمعیت شناسی دانشگاه یزد در مورد مهاجرت‌های روستایی و روند آن و شرایطی كه كشور و به تبع آن استان یزد با آن مواجه خواهند شد، اظهار داشت: در زمانهای گذشته ۷۰ درصد جمعیت كشور روستایی بود اما اكنون شاهد جابجایی كامل جمعیت شهری و روستایی به لحاظ آماری هستیم.

جمعیت روستاها تا افق ۱۴۱۰ از ۲۸.۵ درصد به ۲۲ درصد می رسد

عباس عسگری ندوشن بیان كرد: بر اساس آخرین سرشماری انجام شده در سال ۹۰ اكنون ۲۸.۵ درصد جمعیت كشور در روستاها ساكن هستند و این شرایط با چند درصد تفاوت، برای استان یزد نیز صدق می كند.

وی افزود: روند كاهش جمعیت روستایی همچنان ادامه دارد و پیش بینی می شود جمعیت روستاها تا سال ۱۴۱۰ از ۲۸.۵ درصد فعلی به ۲۲ درصد برسد.

تصاویر این گزارش نمونه هایی از روستاهای دارای جاذبه گردشگری هستند كه متاسفانه جمعیت خود را به تدریج از دست داده اند

عسگری ندوشن با بیان اینكه مهاجرت یك فرآیند گزینشی است و همه افراد را یكسان تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، عنوان كرد: افراد با توجه به ویژگی های خودشان مهاجرت می كنند به عنوان نمونه معمولا جوانترها، مجردها، مردها و تحصیلكرده ها، بیشتر مهاجرت می كنند.

وی افزود: مهاجرت هر دسته از این افراد، یك سری تبعات برای روستاها بر جای می گذارد مثلا اگر جوانترها بیشتر مهاجرت كنند، جمعیت روستاها سالمند می شود و جمعیت سالمند نیز معمولا مولد نیست ضمن اینكه جمعیت سالخورده، نیازهای متفاوت تری دارد. اگر جوانهای مجرد یك روستا بیشتر مهاجرت كنند، علاوه بر به هم خوردن تركیب جنسیتی، سن ازدواج دخترها بالاتر می رود و در بسیاری از موارد شاهد تجرد قطعی دختران هستیم.

هجرت جوانهای مجرد تجرد قطعی در روستاها را افزایش داده است

عسگری ندوشن یادآور شد: مهاجرت در هر روستا بسته به افرادی كه مهاجرت می كنند، تبعات خاص خود را بر جای می گذارد اما معمولا در اغلب روستاها چهار قشر جوانترها، مجردها، تحصیلكرده ها و مردها دست به مهاجرت می زنند.

وی یكی از ابعاد مهاجرت ها را افزایش جمعیت شهرها و به تبع آن تشدید مشكلات زیست محیطی برشمرد و افزود: جمعیت مهاجر روستایی عموما در اطراف شهرها ساكن می شوند و حلقه اطراف شهرها را اغلب جمعیت روستایی تشكیل می دهد كه این خود علاوه بر تبعات زیست محیطی، تبعات فرهنگی و اجتماعی بسیاری نیز به دنبال دارد.