یار مهربان(6)
کتاب صفحه‌اي از تاريخ ايران و يونان در بستر باستان
کتاب صفحه‌اي از تاريخ ايران و يونان در بستر باستان‌نوشته دکتر اسلامی ندوشن می باشد و در قسمتی از این کتاب مقايسه‌اي ميان ايلياد هومر و شاهنامة فردوسي صورت گرفته است.
به گزارش پایگاه تحلیلی خبری ندای ندوشن؛در دنياي باستان مهم‌ترين واقعه، ورود ايرن به صحنة جهاني بود كه با تشكيل شاهنشاهي هخامنشي به دست كورش روي نمود. با ايجاد اين حكومت همة قدرت‌هاي فرسوده چون بابل و آشور و ليديّه و سپس مصر، فرو افتادند. در غرب تنها يونان بود كه به علّت داشتن گروه‌هاي مهاجرنشين در آسياي صغير – كه ساحل شرقي مديترانه بود – خود را داعيه‌دار مي‌دانست. شبه جزيرة يونان با همة كمي وسعت و جمعيّت، يكي از درخشان‌ترين تمدّن‌هاي جهان آن روز را پديد آورده بود. ايران هخامنشي با اين سرزمين رودرو قرار گرفت كه سرانجام به جنگ ايران و يونان در زمان داريوش و خشايارشا منجر گرديد، و ايران در اين جنگ ناكام ماند، بي آنكه به موقعيّت سياسي او به عنوان نخستين امپراطوري جهاني، لطمه وارد آيد. كتاب «ايران و يونان در بستر باستان» به اين موضوع مي‌پردازد، و دو تمدّن را كه يكي نمايندة شرق و ديگري نمايندة غرب است در كنار هم مي‌نهد. باتوجّه به تاريخ جهان باستان، چنين مي‌نمايد كه ما با دو شگفتي روبرو هستيم: يكي ظهور شاهنشاهي هخامنشي با آن عرض و طول و نظم و سازمان و قدرت، و ديگري ظهور تمدّن يونان با آن كيفيّت و آن تعداد انديشه‌ور و هنرمند و سخندان. نوع دموكراسي يونان هم جاي خود دارد كه در سراسر جهان تأثيرگذار شده است.
به سبب رقابتي كه در دنياي باستان ميان ايران و يونان پيدا شده بود، قلمزنان يوناني با ايران ميانة خوشي نداشته‌اند؛ بااين حال، گواهي‌هاي آنان، چه مورّخ، مانند هرودوت و گزنفون، چه فيلسوف، مانند افلاطون، و چه شاعر، مانند ايسخيلوس، حاوي نكات تحسين‌آميزي دربارة ايران هخامنشي است. اين معني‌دار است كه كتاب نه گانة هرودوت، نخستين مورّخ جهان، با نام ايران آغاز مي‌شود و با نام ايران خاتمه مي‌يابد.
نمايشنامة «ايرانيان» ايسخيلوس، نخستين تراژدي پرداز يونان، «شكُوه در شكست» را مي‌سرايد؛ يعني مي‌گويد كه در جنگ ايران و يونان، گرچه ايرانيان ناكام برگشتند، ولي كلّ ماجرا نشان مي‌دهد كه بُرد يونان بيشتر ناشي از اتّفاق بوده است،تاازكم تواني ايراني. هر دو كشور ايران و يونان شايستة مطالعة عميق، بيطرفانه و نو انديشانه هستند، زيرا دو چهره از سيْر تاريخ بشريّت را مي‌نمايانند. هنوز اين سؤال آنقدرها جواب روشن نيافته است كه اگر زندگي بشر به سبك هخامنشي ادامه يافته بود بهتر بود، يا به سبك يونان.
در پايان كتاب، مقايسه‌اي ميان ايلياد هومر و شاهنامة فردوسي صورت گرفته است كه يكي مبيّن روحيّة و تمدّن يوناني و ديگري مبيّن روحيّه و تمدّن ايراني است.
ترجمة تراژدي ايسخيلوس، شاعر يوناني، به نام «ايرانيان» نيز با كتاب همراه است.
رابطة ايران و يونان از اين جهت اهميّت دارد كه نخستين بار شرق و غرب را در ارتباط مي‌نهد، و مي‌توان گفت كه از آنجا مرز آسيا و اروپا رسميّت به خود مي‌گيرد و بعدها نيز در جنگ‌هاي پارتي و ساساني با روم،ارتباط دو دنياي شرق و غرب، ادامه مي‌يابد.
(چاپ نخست نشر پرواز، چاپ دوم شرکت انتشار، 1378)
آنچه در اين كتاب آمده است
بخش نخست:
ايران، لوك پير
ايران و يونان
بخش دوم
تراژدي ايرانيان
نمايشنامة ايرانيان
توضيحات
بخش سوم:
ايرانيان و يونانيان به گواهي شاهنامه و ايلياد
درآمد
سرايندة كاخهاي ويران
جنگ تروا و جنگ‌هاي ايران و توران
جهان بيني دو حماسه
موارد مشابه در ايلياد و شاهنامه
دو صحنة وداع آندرماك و فرنگيس
كيخسرو و اگاممنون
آيا ايلياد يك كتاب انساني است؟
آيا شاهنامه يك كتاب واقع بين است؟
يونانيان در عصر شكوفايي
دیدگاهتان را بنویسید