به بهانه خرید عید؛

چانه می زنم پس خرید می کنم

چانه زدن در معامله یکی از شیرین ترین مراحل خرید در عرف مردمان کشور ما می باشد. معمولا در این مراسم چانه زنی بحثی داغ بین فروشنده و خریدار انجام می گیرد.

پایگاه اطلاع رسانی ندای ندوشن؛این روزها همزمان با خرید های عید است. اگر به بازار سری بزنید آنچه بیش از همه جلب توجه می کند بحث ها و گفتگوهای بین فروشندگان و خریداران یا همان چانه زنی است.

معلوم نیست که چه کسی اولین بار این لغت را استفاده کرد و آیا به خاطر حرافی زیاد به این کار چانه زنی می گویند یا نه ولی در فرهنگ لغات آمده است:

چک و چانه زدن به گفت و گوی فروشنده و مشتری بر سر بهای جنس مورد معامله می گویند. در اصطلاح مردم بازاری  اصرار هر یک از دو طرف معامله در مراعات سود خویش است . سماجت فروشنده در پایین نیاوردن قیمت جنس و تقاضای مکرر خریدار در کاستن بهای آن .

شاید فرقی هم نکند که اوضاع اقتصادی خوب باشد یا نه چون چانه زنی جز فرهنگ خرید ایرانیان است و هر جای دنیا که بروی در بازارها می توان ایرانیان را با چانه زنیشان بشناسی.

این فرهنگ اگر افراطی نشود بسیار زیبا و پسندیده است و حتی موجب ایجاد مودت در جامعه می شود.

آیا چانه زدن هنگام خرید با ارزش های اسلامی سازگاری دارد؟

 چانه زدن در معامله، مستحب، لیکن در مواردی زیر مکروه است: هنگام خریدن قربانی، کفن، برده، اسباب و وسایل مورد نیاز حج و نیز در اجرت مرکبی که برای سفر حج کرایه می‏ شود.

«ابوهشام قنّاد بصری» می گوید: من کالاهایی را از بصره برای امام حسین علیه السلام می بردم و گاهی با من در خرید آن ها چانه می زد؛ امّا برخی مواقع هنوز از نزدش برنخاسته بودم که همه را به دیگران می بخشید. [روزی] گفتم: ای فرزند رسول خدا، از بصره برایتان کالا می آورم و با من چانه می زنید امّا هنوز برنخاسته همه اش را[ به فقرا] می بخشید؟

حضرت فرمود: پدرم برایم نقل کرد و آن را به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم نسبت داد که: مغبون، نه ستوده است و نه پاداش دارد.(تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۱۱۲)

( یعنی چانه برای این می زنم که مغبون و فریب خورده در معامله نشوم.)

در رساله مراجع هم مواردی را ذکر کرده اند که از مستحبات معامله هست:

۱- یادگرفتن احکام معاملات به قدری که مورد احتیاج است، لازم است و بلکه اگر بداند در میان معاملاتی که انجام می دهد، هم معامله حرام و باطل و هم حلال و صحیح هست و نتواند تشخیص دهد، واجب است یاد گرفتن احکام آنها و یا ترک آن معاملات.
۲- فروشنده بین مشتریان در قیمت جنس فرق نگذارد.
۳- در قیمت جنس سختگیری نکند.
۴- چیزی را که می فروشد زیادتر بدهد و آنچه را که می خرد کمتر بگیرد.
۵- آن کسی که با او معامله کرده، اگر پشیمان شود و از او تقاضا کند که معامله را بر هم بزند، بپذیرد.

پس اینطور که در روایات و احکام معامله ذکر شد بحث تخفیف گرفتن و چانه زدن مبنای شرعی دارد، البته باید مراقب بود برای رسیدن به این مستحب مرتکب حرام نشویم. در سوالت پرسیده از مراجع محترم هم، نظر شما را به پرسش و پاسخی جلب می کنم.

آیت الله مکارم شیرازی
س: آیا چانه زدن مشتری در اسلام مستحب است؟
ج: در برخی از روایات استحباب آن آمده است ولی افراط و تفریط در هر کاری ناپسند است.

منبع؛بوتیا