بررسی کوتاه ازشخصیت امام حسن مجتبی (علیه السلام)

يکي از بهترين شواهد و دلايل شخصيت والاي امام حسن مجتبي اين است که وي از همان آغاز جواني، بلکه کودکي، آنچه را که از زبان پيامبر گرفته بود، سخاوتمندانه در اختيار ديگران قرار مي داد.

به گزارش ندای ندوشن؛يکي از بهترين شواهد و دلايل شخصيت والاي امام حسن مجتبي اين است که وي از همان آغاز جواني، بلکه کودکي، آنچه را که از زبان پيامبر گرفته بود، سخاوتمندانه در اختيار ديگران قرار مي داد.

حذيفه در این باره می گويد: روزي صحابه رسول خدا| در نزديکي کوه حرا گرد پيامبر جمع شده بودند که حسن در خردسالي با وقار خاصي به جمع آنان پيوست. پيامبر| با نگاه طولاني که بر او داشت، همه را مخاطب قرار داد و فرمود: «آگاه باشيد که همانا او (حسن) بعد از من راهنما و هدايتگر شما خواهد بود. او هديه اي است از خداوند جهان براي من؛ از من خبر خواهد داد و مردم را با آثار باقي مانده از من آشنا خواهد کرد. سنت مرا زنده خواهد کرد و افعال و کردارش نشانگر کارهاي من است. خداوند عنايت و رحمتش را بر او فرو فرستد. رحمت و رضوان خداوند بر کسي باد که حق او را بشناسد و به خاطر من به او احترام نموده و نيکي کند.

امام على علیه السلام درباره فرزندش امام حسن علیه السلام بعد از شنیدن سخنان او با ابوسفیان در حالى كه كودكى چهارساله بیش نبود، فرمود: سپاس خداى را كه در میان آل محمد و در نسل پیامبر خدا، كسى را قرار داد كه همچون یحیى بن زكریاست. [ كه خداوند در مورد او فرمود:] به وى علم و دانش در كودكى عطا كردیم.

امام حسن علیهالسلامبه معاویه فرمود:… به راستی علم و دانش (قرآن) در میان ما می باشد، و ما اهل آن هستیم، و دانش (قرآن) با تمام جزئیاتش در نزد ما موجود است. و هیچ چیزی به وجود نمی آید تا روز قیامت، حتی دیه یک خش و خراشیدگی، جز آنکه علمش در نزد ما به صورت کتاب با املای رسول خدا و خط علی (در کتاب جامعه) در دست ما موجود است…

همچنین امام حسن علیهالسلامپيرامون آگاهي شان به لغات مختلف می فرماید:… من تمام گويش‏ها را مي‏دانم و نه در آنها و نه

ميان آنها و نه بر فراز آنها حجتي جز من و برادرم حسين نيست.

امام حسينعلیه السلام ضمن اينکه برادر خود را شخصيتي بي مانند مي دانست، او را عالم ترين فرد به تفسير و تاويل و آشنا به تمام علوم و مسائل حکومت و جهان اسلام مي دانست.

عثمان بن عفان درباره عظمت علمی امام حسن علیه السلام  مى‏گوید: كجا مى‏توانى مثل این جوان‏ها را پیدا كنى؟ آنان از خاندانى هستند كه كانون علم و حكمت و سرچشمه نیكى و فضیلتند.

معاویه به امام حسن مجتبى علیه السلام عرض كرد: شنیده‏ام رسول خدا مقدار خرماى درخت را مى‏دانست، آیا چیزى از آن علم (الهى) در نزد شما هم وجود دارد؟ شیعیان شما چنین مى‏پندارند كه شما به همه چیز؛ آنچه در زمین است و هر چه در آسمان است آگاهى دارید. حضرت فرمود: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله [مقدار] وزن و پیمانه [درخت‏ خرما] را مى‏گفت و من عدد آن را نیز مى‏گویم.

میزان فعالیت های علمی و تربیتی امام علیه السلام چنان بود که وقتی معاویه ازفعالیتهای امام حسن×  در مدینه از یکی از افرادی که از مدینه به شام آمده بود سؤال کرد،درپاسخ گفت: امام حسن علیه السلام نماز صبح را در مسجد جدش برگزار می کند تا طلوع آفتاب می نشیند و سپس تا  نزدیک ظهر به بیان احکام و تعلیم مردان مشغول است، سپس نماز می خواند و به همین ترتیب بعد از ظهر زنان از احادیث و روایات او استفاده می کنند و این برنامه هر روز اوست.

ابن صباغ مالکي درباره اين کلاس پر خير و برکت مي نويسد: درباره حسن بن علي نقل شده است که در مسجد رسول خدا| مي نشست و تشنگان معارف اسلامي گرداگردش مي نشستند. او به گونه اي سخن مي گفت که تشنگان علم و معرفت را سيراب نموده و ادله و براهين دشمنان را باطل کند.

محدثان و دانشمندانی که پس از حضور امام علیه السلام در مدینه، گرد وجود حضرت حلقه زدند،یا از صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله، و یاران با سابقه امام علی علیه السلام بودند و یا از تابعین بودند. بزرگانی همچون احنف بن قیس، اصبغ بن نباته، جابر بن عبدالله انصاری، جعید همدانی، حبة بن جوین عرفی، حبیب بن مظاهر، حجر بن عدی، رشید هجری،

رفاعة بن شداد، زید بن ارقم، سلیمان بن صرد خزاعی، سلیم بن قیس هلالی، عامر بن واثله بن اسقع، عبایة بن عمر و بن رهبی، قیس بن سعدبن عباده، کمیل بن زیاد، حارث بن اعور بن بنان، مسیب بن نجبه فزاری و میثم بن یحیی تمار و از تابعین ابوالاسود دوئلی، ابواسحاق بن کلیب سبیعی، ابومخنف، جابر بن خلد، جارود بن منذر، حبابه بنت جعفر والبیه، سوید بن غفلة، مسلم بن عقیل و… را می توان نام برد.