زنان و نقش آنها در عاشورا

به گمان، قیام و نهضت عاشورا مرهون و منبعث از رشادت‌ها و صحنه گردانی‌های زنان عاشورایی است. زنانی که پا به پای مردانشان همگام و همقدم شده، ادای تکلیف نموده و عقب نمی نشینند.چنین شیرزنانی پا را از عرصه خانه نشینی و فرزندپروری فراتر نهاده و همچون مردانشان در راه اقامه دین همراه و همسو می‌شوند.

لذا از این منظر سهم زنان عاشورایی در بقای اسلام و نهضت عاشورایی امام حسین(ع) بسی بزرگ و قابل ستایش است.

حادثه کربلا از جمله حوادث جانسوز، حزن انگیز و همچنین یکی از بزرگترین رویدادهای سیاسی و اجتماعی است که زنان سهم بزرگی را در آن ایفا کرده‌اند. آنها ثابت کردند که زنان قادرند در بزرگترین حماسه انقلابی زمان خود نقش مهمی را از خود به نمایش بگذارند.

هنگامی که امام حسین(ع) عازم کربلا شد در میان یارانش زنان هاشمی و غیر هاشمی نیز حضور داشته‌اند. و از آنجایی که امام دارای علم لدنی بود، بهتر از هرکسی می‌دانست که سرانجام قیامش چه خواهد بود. بنابراین زنانى همراه او بودند که سخنورانى متبحر و شیر زنانى مؤمنه براى اسلام به شمار می‌آمدند.

از جمله نقش هایی که این شیر زنان از خود به نمایش گذاشته بودند به شرح زیر است:

۱ – پشتیبانى و حمایت از امام حسین(علیه‏السلام) بود که از طریق نطق‌های غراء، شوهرانشان را در حمایت از امام حسین(ع) ترغیب می‌کردند.

۲ – تشویق و ترغیب رزمندگان به مبارزه؛ در روز عاشورا، زمانی که جنگی نابرابر در حال شکل گیری بود آنها نه تنها از معرکه خارج نشدند بلکه شوهرانشان را تشویق به مبارزه می‌کردند. نمونه بارز یکى از این زنان همسر عبدالله بن عمیر «ام وهب‏» بود. وقتى که عبدالله قصد پیوستن به سپاه امام را داشت، همسرش نیز با او به کاروان امام پیوست، او تنها زن شهیده در میدان کربلا بود.

۳- شرکت مستقیم در نبرد؛ نقش زنان در روز عاشورا و در جنگ بسیار متفاوت تر از جنگ‌های دیگر در صدر اسلام بود چرا که آنها می‌دیدند که تعداد یاران امام حسین(ع) بسیار اندک است به همین دلیل آنها با استفاده از تیرک خیمه ها در صحنه نبرد حضور پیدا می‌کردند تا جاییکه گفته شده تعدادى از دشمنان را به درک واصل کردند.

۴ – اطاعت از امام(علیه‏السلام)؛ در قیام عاشورا زنان ثابت کردند که تحت امر و مطیع امام زمانشان هستند، آنها به دلیل ایمان و اخلاصی که داشتند تسلیم در برابر اوامر الهی و امامشان شدند و توانستند سرافراز از این امتحان الهی بیرون بیایند.

بعد از واقعه عاشورا نیز با وجود تمام مشکلات جسمی و روحی، زنان توانسته بودند با خطبه‌های پرشور خود مردم جاهل را با هدف و راه امام حسین(ع) آشنا سازند که در این میان رهبری این زنان برعهده حضرت زینب(س) بود.

شهید مطهری در این خصوص گفت: «… ابا عبدالله(علیه‏السلام) اهل بیت‏ خودش را حرکت می‏دهد، برای این که در تاریخ رسالتی عظیم را انجام دهند. برای این که نقش مستقیمی در ساختن این تاریخ عظیم داشته باشند، اما با قافله سالاری زینب، بدون آن که از مدار خودشان خارج شوند، از عصر عاشورا زینب(س) تجلی می‏کند و از آن به بعد سکاندار این قیام محسوب می شود.»

اما اصلی‏ترین وظیفه حضرت زینب(س)، بعد از ظهر عاشورا، ظاهر می‏شود. اگر این بانو و معلم بزرگ نبود نه تنها انقلاب امام حسین(علیه‏السلام) دست خوش تحریف می‏شد، بلکه اسلام نیز در معرض خطری جدی قرار می‏گرفت، سرپرستی قافله اسرا، پرستاری از امام سجاد(علیه‏السلام)، نگهداری از زنان و کودکان، و… همه و همه از مسئولیت‏های مهمی بود که بر عهده ایشان قرار گرفت.

حضرت زینب(س) با سخنرانی پرشور خود اسلام را مجدد احیا کرد و چهره زشت بنی امیه و جنایت‌ها و دسیسه هایشان را برای مردم به تصویر کشید.

شیخ مفید در ارشاد می نویسد: «هنگامی که زینب به مجلس ابن زیاد آمد، پست ترین جامه را پوشیده بود و به طور ناشناس وارد شد». اما به هر صورت ابن زیاد متوجه شد و پرسید: «این زن ناشناس کیست»؟ کسی پاسخ او را نداد، برای بار دوم و سوم سؤال کرد، در این وقت یکی از کنیزان پاسخ داد: «این زن زینب دختر فاطمه دختر رسول خدا است».

ابن زیاد با کمال بی شرمی گفت: «سپاس خدای را که شما را رسوا کرد». اما زینب (س) برای خنثی کردن تمام نقشه های عوام فریبانه او فرمود: «ستایش خدای را سزاست که ما را به وسیله پیغمبرش گرامی داشته و از پلیدی به خوبی پاک گرانید، آن کسی که رسوا شود بی شک و تردید فاسق است و آن کس که دروغ می گوید، فاجر و تبهکار است و چنین کسی ما نیستیم و دیگران هستند و الحمدلله».

پسر زیاد که انتظار نداشت، با چنین زنی دانشمند و با شهامتی روبه رو شود، سخن خود را این گونه تغییر داد و گفت: «رفتار خدا را با برادر و خاندانت چگونه دیدی؟» حضرت زینب با لحنی افتخار آمیز فرمود: «من جز نیکی ندیدم، آنان مردمانی بودند که خداوند کشته شدن را برای آن ها مقدر فرموده بود و آنان نیز با کمال افتخار به آرامگاه خود شتافتند. ولی بدان که به زودی خدا میان تو و ایشان جمع خواهد کرد و تو را مورد بازخواست و احتجاج قرار خواهد داد پس نگران باش که در آن روز پیروز چه کسی خواهد بود؟

اگر چه زینب (س) پس از واقعه کربلا چندان زندگی نکرد، ولی در همین مدت کوتاه، پیام عاشورای امام حسین (ع) را تا ابد ماندگار کرد.

زن عاشورایی نماد زنی شجاع، مدبّر و شایسته که به ظاهر اسیر ولی در واقع آزاده‌ای شجاع و مدبر است. بی شک از چنین زنانی بایستی برای کشف افق های دور الگو گرفت.

امروزه زنان می‌توانند با با تأسی از زن عاشورایی به گونه ای عمل کنند که با بحران‌هایی چون؛ بحران های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی یا اقتصادی با دانش و مدیریت روز روبرو شده و آنها را حل کنند.

زنان امروز می توانند با الگو پذیری از زنان عاشورایی در جهت حفظ و کیان خانواده تلاش کنند و بستری مناسب برای تربیت فرزندانی مومن و متعهد فراهم کنند..

منبع:راه دانا