معادن استان یزد در کش و قوس برداشت و تعطیلی
یزد که با وجود ذخایر معدنی به عنوان دومین استان کشور شناخته شده هم اکنون بدلیل برداشت های بی رویه و خسارت های متعدد به محیط زیست و آثار تاریخی در کش و قوس ادامه برداشت یا تعطیلی در برخی مناطق قرار دارد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ندای ندوشن به نقل ازایرنا ، ذخایر قطعی بیش از 132 میلیون تن مواد معدنی ؛ این استان یزد را بعد از کرمان در رتبه دوم ذخایر معادن کشور قرار داده است.
از مجموع 60 ماده معدنی موجود در کشور 31 ماده معدنی در استان یزد استخراج می شود و اشتغال 9 هزار نفر در معادن استان را سبب می شود.
اردکان دارای بیشترین تعداد معدن و بافق دارای بیشترین ذخیره قطعی و بیشترین اشتغال در حوزه معدنی با 3هزار و 799 نفر پرسنل است.
چهارمین استان صنعتی کشور دارای 66 معدن خاک های صنعتی، 65 معدن تراورتن، 44 معدن مرمریت، 36 معدن فلداسپات و 35 معدن سنگ آهن است که به ترتیب اشتغال 385، 695، 479، 184، و 6هزار و 4 نفر را فراهم کرده است.
85 درصد تولید معادن مربوط به معادن سنگ آهن بوده از این رو بیشترین اشتغال در بین معادن مربوط به این معادن است همچون معادن بزرگ مرکزی در بافق و چادرملو در اردکان ؛ به همین دلیل بیشترین سرمایه گذاری مربوط به معادن سنگ آهن است .
متاسفانه از مجموع 405 معدن استان تنها 217 معدن فعال هستند و 188 معدن تعطیل شده و این یعنی بیش از 46 درصد از معادن استان غیرفعال هستند.
برداشت های بی رویه از معادن، کم اظهاری، بهره وری پایین معادن و مصرف بالای انرژی در آنها، نظارت های ضعیف و ضعف مدیریت در حوزه معدنی ، خام فروشی، عدم پرداخت مالیات و عوارض 2درصدی برای عمران استان با وجود آسیبهای زیاد معادن به محیط زیست و جاده ها و هجوم به مناطق تاریخی و باستانی استان از مهمترین مشکلات این بخش ها عنوان می شود.
ضمن آنکه برداشت های بی رویه در معادن شن و ماسه علاوه بر تخریب اکوسیستم رودخانه ها باعث آلودگی منابع آب زیرزمینی شده است.
اما مشکل اساسی در این است که وجود این مشکلات می تواند موجب پاسخ منفی سازمان محیط زیست به استعلام اکتشاف و یا تعطیلی معادن و بیکاری کارگران آنها شود.
** واگذاری بی رویه معادن تهدید جدی برای محیط زیست استان
در این خصوص معاون محیط طبیعی مدیرکل حفاظت محیط زیست یزد با اشاره به اینکه واگذاری بی رویه معادن تهدید جدی برای محیط زیست استان است معتقد است که توسعه معادن از چالش های زیست محیطی استان است به گونه ای که تمام زیستگاههای استان نیز مورد اکتشاف قرار گرفته اند.
حسن اکبری در گفت و گو با ایرنا ، رفت و آمدهای انسانها و ایجاد جاده ای های متعدد و تخریب های معدنی در زیستگاههای حیات وحش را از عوامل مهم تهدید نام برد و گفت : حتی زمزمه های اکتشاف در داخل مناطق حفاظت شده هم به گوش می رسد.
وی خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی حفظ حیات وحش بویژه گوشتخوارانی همچون یوزپلنگ که قلمرو گسترده ای داشته و مرزهای حفاظت شده را نمی شناسند بسیار دشوار است.
معاون محیط زیست استان یزد از مسوولان خواست همچون گذشته هنگام واگذاری معادن از محیط زیست استعلام شود تا از واگذاری معدن در مناطق حساس جلوگیری و یا حداقل معدن کار به رعایت اصول زیست محیطی ملزم شود.
اکبری اظهار داشت: هم اکنون تنها در مناطق حفاظت شده (حدود هشت درصد در خاک استان) استعلام معدنی انجام می شود و در زیستگاههای آزاد این کار صورت نمی گیرد.
** هر مجموعه معدنی صدها هکتار اراضی استان را تخریب می کند
درباره تاثیرات برداشتهای بی رویه از معادن و عدم نظارت کامل بر آنها رئیس دیوان محاسبات استان یزد می گوید: 874 معدن در استان یزد وجود دارد و به ازای هر مجموعه معدنی، صدها هکتار از اراضی منابع طبیعی، مزارع و مراتع تبدیل به مخروبه شده اند.
بهزاد فلاطون زاده افزود: تغییر سطح مناطق استان و تبدیل مناطق به پارک ملی و مناطق حفاظت شده نیازمند توجه ویژه سازمان محیط زیست است ضمن اینکه مناطقی نظیر سپیدان ندوشن و آبریز بافق نیز باید به جرگه مناطق حفاظت شده بپیوندند.
وی اضافه کرد: متاسفانه به دلیل برداشتهای بی رویه و ساخت خانه در حاشیه کوه و بی توجهی محیط زیست از شیرکوه چیزی به جز خانه و مخروبه نمانده است.
**تمدید مجوز برداشت معدن در توران پشت ، خیانت است
متاسفانه یکی از مناطقی که بر اثر برداشتهای بی رویه معادن در حال نابودی بوده مناطق قدیمی و تاریخی است که از دوران های بسیار دور تا امروز باقی مانده اما به دلیل منافع آنی یکسری در برداشت غیراصولی و همراهی آگاهانه یا ناآگاهانه عده ای از مسئولان با آنها در حال نابودی جدی قرار دارد.
یکی از این مناطق منطقه توران پشت شهرستان تفت است.
روستای تاریخی توران پشت در فاصله 60 کیلومتری جنوب شرق شهرستان تفت در ادامه سلسله جبال شیرکوه واقع شده ؛ پشت روستا متصل به کوه و مقابل روستا باز و منتهی به دشت وسیع است.
تاریخ بنای این روستا به توران دخت ساسانی نسبت داده شده و شیخ جنید، پیرمراد، بقعه سید گل سرخ، قدمگاه منسوب به علی ابن موسی الرضا (ع)، چهل دختران، بقایای آسیاب آبی و قلعه بزگ از جمله آثار و اماکن تاریخی این روستاست.
قبرستان چندهزار ساله با سنگ نوشته های قدیمی، چشمه آب گازدار، قلعه جن، محل سکونت میراب 120 ساله و غارهای تاریخی از دیگر آثار تاریخی این روستاست.
یکی دیگر از زیبایی های این منطقه چشمه های آهکی آن است که بدون شک یکی از زیباترین چشمه های جوشان کشور به شمار میرود و قابلیت پذیرایی از طبیعت دوستان، علاقه مندان به موضوعات زمین شناسی و چشمه های آب گرم را دارد ولی در سالهای اخیر توسعه بیرویه معادن در مجاورت این چشمهها، این منطقه را به سمت نابودی سوق داده است.
به گفته کارشناس ثبت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد ارزش آثار توران پشت به هزاره چهارم پیش از میلاد بازمیگردد.
ناصر بابایی معتقد است که چشمههای آهکی این روستا بیش از چهار میلیارد سال قدمت دارند که بر اثر فعالیت معادن، تخت رستم این روستا و این چشمههای آهکی در معرض تخریب قرار گرفته است.
این کارشناس ثبت آثار تاریخی با اشاره به ثبت محدوده تخت استاد و چشمههای آهکی توران پشت به شماره 190 در فهرست آثار ملی کشور، اضافه کرد: در سال 1391 استعلامی در مورد معدنکاری در منطقه از میراث فرهنگی به عمل آمده اما در سالهای بعد، سینه کار معدن از جای دیگری به مجاورت چشمهها منتقل شده است.
وی ادامه داد: این در حالی است که برای تغییر محل فعالیت معدن باید مجدداً از میراث فرهنگی استعلام گرفته میشد هرچند که در پاسخ به درخواست مربوطه برای امکان سنجی و امکانیابی معدن نیز اعلام شده بود که هیچ مجوزی نباید در این نقطه صادر شود.
در این خصوص مدیرکل میراث فرهنگی استان یزد در سفر اخیر دکتر ابتکار رئیس سازمان محیط زیست کشور و در جلسه شورای برنامه ریزی و توسعه استان از تمدید دوباره مجوز برای معدن توران پشت در شورای عالی معادن کشور انتقاد کرد و افزود: معدن توران پشت یک خیانت به تاریخ، طبیعت و ارزش های طبیعی است.
محمد مهدی شرافت افزود: معدنی به نام توران پشت در قلب اثر طبیعی چشمه های آهکی و اثر تاریخی تخت رستم قرار گرفته که یک تهدید جدی برای این آثار طبیعی و تاریخی است، که با همت استانداری و مجموعه دستگاهها مجوزی که به طور اشتباه در دوره قبل داده شد بود، باطل شد ولی متاسفانه دوباره در شورای عالی معادن مطرح شده و یک بار دیگر مجوز گرفته است.
وی با بیان اینکه تنها یک موضوع خاص را مطرح می کنم ، تصریح کرد: در دولتی که مسائل محیط زیستی را باور دارد، دادن چنین مجوزی درست نیست و من درخواست توجه ویژه ریاست سازمان محیط زیست به این موضوع را دارم و لازم است مسئولان سازمان محیط زیست به شورای عالی معادن تذکرات لازم را بدهند.
این در حالی است که گفته می شود 500 نقطه در استان یزد دارای ارزش تاریخی و طبیعی است و سازمان صنعت، معدن و تجارت در محدوده آنها نمی تواند مجوز برداشت صادر کندد.
** نمی توان با قوانین طبیعت جنگید
طبیعی است دوام محیط زیست مستلزم سازگاری بشر با طبیعت و فاصله گرفتن از بهره برداری های بی رویه و دست برداشتن از شکنجه آن است.
اگر چنین نشود قطعا روزی خواهد رسید که دخالت های انسان در طبیعت و نابود کردن آن و نیز استثمار و بهره کشی بیش از حد از طبیعت و محیط زیست موجب وقوع بلایای همچون سیل و زلزله و رانش زمین خواهد شد و از سوی دیگر آیندگان نیز از فواید و بهره های طبیعت بی بهره خواهند ماند.
رئیس سازمان محیط زیست کشور در این خصوص با اشاره به ضرورت سازگاری زندگی بشری با طبیعت معتقد است: در شرایط امروز کشور و جهان ، هماهنگی و سازگاری با قانون طبیعت و برنامه ریزی بر اساس ظرفیت زیستی ضروری است.
دکتر معصومه ابتکار در جلسه شورای برنامه ریزی استان یزد افزود: نمی توان با قوانین طبیعت جنگید و بنابر نظر 140رئیس جمهور و نخست وزیر در اجلاس اخیر پاریس عمل به سمت سازگاری بیشتر و بهتر با این قوانین است چون طبیعت طاقت فشار بیشتر و بهره کشی بیشتر را ندارد.
وی حرکت به سمت سرمایه گذاری و اشتغال اقتصادی خلاق را زمینه ساز تحقق اقتصاد مقاومتی عنوان کرد و گفت: اتکا به منابع پایه در راستای خودکفایی باید به حداقل ممکن برسد و بیشتر به سمت صنایع سبز و فناوری های نوین حرکت کنیم به همین دلیل است که امروزه صنعت سینما و هنر و IT را جزو صنعت های سبز می دانند.
رئیس سازمان محیط زیست کشور با اشاره به مزایای صنایع نوین گفت: این صنایع علاوه براینکه ارزش افزوده بالا دارد اتکا به منابع پایه آن پایین بوده و تخریب و آلودگی کمتری دارد.
** فناوری های نوین سرلوحه توسعه صنعتی استان یزد
استان یزد با توجه به شرایط خاصی که دارد همچون بهره مندی از 300ساعت تابش آفتاب برای ایجاد نیروگاههای خورشیدی ، استعدادهای برتر در حوزه های مختلف همچون فناوری های نوین ، آی تی و آی سی تی ، توان بالای پزشکی ، صنایع دستی سرشناس و زیبا و نخبگان فراوان می تواند به جای اتکا به معادن و صنایع آلاینده به سمت صنایع نوین ، سبز و پاک برود .
در همین راستا رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور خواستار توجه استان یزد به حوزه های فناوری های نوین شد و گفت: فناوری نوین باید سرلوحه توسعه صنعتی این استان شود.
ابتکار با اظهار امیدواری نسبت به اینکه بتوانیم فرصت های از دست رفته را جبران کنیم، تأکید کرد: باید تلاش کنیم ردپای کمتری از آسیب های انسانی در عرصه طبیعی بر جای بماند و برای تحقق این امر باید به سمت صنایع خلاق و سبز مانند صنایع آی تی و بی تی برویم و گرچه اینها نیز آلودگی هایی دارند اما آلودگی آنها به مراتب کمتر از حفاری های معدنی است.
وی با تاکید بر اینکه مشارکت عمومی اقشار مختلف جامعه در راستای حفظ محیط زیست و ارتقای منابع طبیعی توسعه یابد به تخلیه 75 درصد سفره های آب زیرزمینی در مقاطع کوتاه اشاره کرد و گفت: نباید به خاطر منافع امروز خودمان آینده فرزندان و نوه هایمان را نابود کنیم آنها هم از محیط زیست و منابع زیرزمینی کشور و جهان حق دارند ؛ مگر می شود شما از جهیزیه دخترت برای نیاز امروزت بدون توجه به آینده او استفاده کنی؟
رئیس سازمان محیط زیست اضافه کرد: وجود مشکلات اقتصادی و اشتغال نباید به مانعی برای حفظ منابع طبیعی نسل های آینده تبدیل شود.
ابتکار یادآور شد: ما سال ها به طبیعت فشار آوردیم و از آن بهره کشی کردیم و نتایج آن امروز نه تنها در استانی نظیر یزد بلکه در استان هایی نظیر مازندران، آذربایجان غربی و گلستان نیز قابل مشاهده است.
** به جای مخالفت با بهره برداری از معادن و تعطیلی صنایع ، راهکار علمی ارائه شود
در این میان عده ای هم هستند که حرفی متفاوت می زنند و معتقدند نباید با قوانین متعدد جلوی حرکت روبه رشد صنایع و معادن را گرفت اما برا کاهش آثار مخرب آنها باید چاره اندیشی کرد و از تاکتیک های علمی و روز دنیا استفاده شود .
افرادی همچون معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار یزد و مدیرکل صنعت ، معدن و تجارت استان از جمله این افراد هستند و در کنار آنها برخی از صاحبان صنایع و معادن.
معاون امور عمرانی استاندار یزد می گوید: به جای تعطیل کردن واحدهای تولیدی و صنایع مشکل دار برای محیط زیست باید تلاش کنیم مشکلات حل شود چون این تعطیلی ها موجب فرار سرمایه گذاران و از دست رفتن فرصتها می شود.
محمدرضا سیدحسینی با اشاره به اینکه در استان پارادوکسی در حوزه صنایع و محیط زیست وجود دارد می گوید: از یک طرف گسترش شدید صنایع آلاینده را شاهد هستیم و از سوی دیگر ضعف بنیه علمی در مقابله با آلاینده ها را می بینیم.
وی اضافه می کند: با توجه به اینکه در دوران پساتحریم قرار داریم در کنار ورود تکنولوژی ها از کشورهای دنیا باید برای تقویت و ارتقاء سطح علمی و استفاده از تجارب کشورهای پیشرفته در مقابله با آلاینده های صنایع نیز به فکر باشیم.
در این خصوص مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان یزد در جلسه شورای برنامه ریزی و توسعه استان از فعالیت صنایع در استان یزد دفاع کرد و گفت: استان یزد قلب کشور بویژه در حوزه معدن است و هم اکنون 50درصد خوراک صنایع فولادی کشور را تامین می کند و اگر قرار باشد با تنگناهای زیست محیطی مواجه شویم، اتفاقات ناخوشایندی در صنایع رخ می دهد.
محمدرضا علمدار افزود: به جای مخالفت با بهره برداری از معادن و راه اندازی صنایع، بهتر است کارگروههای کارشناسی تشکیل شود و بر کار صنایع و معادن نظارت جدی داشته باشند ضمن اینکه خود صنایع برای حفاظت از محیط زیست پای کار هستند و تنها نیازمند نقشه راهند.
وی اضافه کرد: بهتر است به جای پاسخ منفی دادن به استعلام ها از سوی سازمان محیط زیست راهکاری مناسب ارائه شود.
به هر صورت امیدواریم با شرایطی که استان یزد به عنوان دومین استان معدنی و چهارمین استان کشور با سهم 95 درصدی بخش خصوصی در تولیدات این خطه و سهم مهم آن در توانمندسازی اقتصادی کشور دارد و با هم اندیشی مدیران دستگاههای صنعتی و معدنی و مدیران محیط زیست ، منابع طبیعی و میراث فرهنگی و مدیریت ارشد استان و نیز استفاده از توان علمی دانشگاهیان فکری اساسی برای رفع این معضل شود.
گزارش از : محمودرضا رحمانی
چه فایده فقط بنویسید وگزارش بدید.در زندگی عموم مردم چه تاثیر مثبتی داشته؟هیچ