زیست بوم ندوشن در محاصره معادن و خشکسالی

معدنکاری خطرات و خسارات جبران ناپذیری بر محیط‌زیست و محیط‌ طبیعی منطقه به‌ویژه بر مراتع و دامداری منطقه وارد کرده و جمعیت بز سرخ ندوشن را درمعرض خطر نابودی قرار داده است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ندای ندوشن؛ندوشن یکی از مناطق خوش آب‌و‌هوای یزد در 80 کیلومتری شمال غرب مرکز استان واقع شده است که علاوه بر برخورداری از جاذبه‌های مهم تاریخی و ادبی، به‌لحاظ مراتع مهم و پوشش گیاهی بی‌نظیر و استراتژیک خود یکی از قطب‎‎های اصلی دامداری استان به‌شمار می رود.
این منطقه دارای یکی از مهم‌ترین نژادهای بز ایرانی موسوم به «بز سرخ ندوشن» است که به دلیل واقع شدن در اقلیمی سخت و خشک به‌عنوان یکی از نژادهای مقاوم بز ایرانی شناخته می‎‎شود.
اهمیت این نژاد به حدی است که مسئولان اجرایی استان به‌ویژه میراث فرهنگی و جهادکشاورزی طی چند سال اخیر، در تکاپوی پیگیری ثبت جهانی نژاد بز ندوشن به‌عنوان مهم‎‎ترین نژاد بز ایرانی در یونسکو هستند.
با وجود تولیدات بی نظیر دامداری این منطقه که از مشاغل اصلی اهالی آن است، مراتع منطقه با توسعه معادن و خشکسالی‎های اخیر حال‌و‌هوای خوبی ندارد و به‌رغم هشدارهای مکرر کارشناسان درباره کاهش مراتع و پوشش گیاهی منطقه، شاهد در معرض نابودی قرار گرفتن نژاد بز ایرانی هستیم.
این در حالیست که منطقه ندوشن نه‌تنها در حوزه تولیدات دامی بلکه با وجود 32 گونه نادر گیاهی و همچنین گیاهان دارویی متنوع، حرف های زیادی برای گفتن دارد، ولی توسعه و بهره‎‎برداری نامتناسب معادن در این منطقه و خشکسالی‎‎ها، به‌طور بی‌رحمانه به ریشه این گیاهان نادر نیز تیشه زده است و تاکنون مسئولان امر نیز اقدام موثری برای پیشگیری از این تخریب ها انجام نداده‎اند.

مراتع؛ سدی دربرابر آلودگی‎‎های محیطی
رئیس شورای شهر ندوشن می‌گوید: با توجه به بالا بودن پوشش گیاهی و مراتع ندوشن، این منطقه به‌عنوان یک کمربند سبز طبیعی، سدی محکم و اساسی برای جلوگیری از ورود آلاینده‎‎ها و آلودگی زیست‌محیطی به استان است.
«ناصر بابایی» بیان می‌کند: 3 سال است که موقعیت سبز این منطقه به دلیل تداوم خشکسالی‎‎ها و همچنین توسعه بی‌رویه معادن، در معرض نابودی قرار گرفته و این یک زنگ خطر و هشدار جدی به شمار می‌رود.
وی معتقد است با ادامه کاهش پوشش گیاهی و همچنین توسعه و بهره‎برداری خارج از عرف معادن، بروز طوفان‎‎ها، هجمه ریزگردها و همچنین ورود هوای ناسالم از جهت غرب استان به شهر یزد در آینده، دور از ذهن نخواهد بود.
به گفته بابایی، نابودی مراتع و پوشش گیاهی ندوشن که از مناسب‌ترین مراتع برای نژاد بز سرخ ندوشن است، تاکنون 50 درصد از شغل اصلی مردم این منطقه را از بین برده و آنها را بیکار کرده است.
وی می    گوید: بسیاری از دامداران به‌دنبال بی‎‎توجهی مسئولان به منطقه از شغل خود و وعده های مسئولان ناامید شده و به معدنکاری و اشتغال در معادن روی آورده اند.بابایی ادامه می‌دهد: معدنکاری خطرات و خسارات جبران    ناپذیری بر محیط‌زیست و محیط‌ طبیعی منطقه به‌ویژه بر مراتع و دامداری منطقه وارد کرده و جمعیت بز سرخ ندوشن را درمعرض خطر نابودی قرار داده است.

بز ندوشن؛ گونه‌ای ارزشمند
مدیر جهادکشاورزی ندوشن درباره وضعیت هشدار در این منطقه، می‌گوید: با توجه به کاهش مراتع و پوشش گیاهی ندوشن که از منابع تغذیه بز سرخ ندوشن به شمار می‌رود، این نژاد در معرض خطر نابودی است.
«جواد احمدی‌نسب» اظهار می‌کند: بز سرخ ندوشن از نژادهای مهم دامی کشور به‌لحاظ مقاومت مناسب در برابر خشکسالی و اقلیم منطقه است، به نحوی که دمای 50 درجه تابستان تا 20 درجه زیر صفر این منطقه را تحمل می‌کند و تولیدات دامی و فرآورده‌های شیری آن بسیار غنی است.
وی ادامه می‌دهد: منبع تغذیه این بز عمدتاً پوشش گیاهی و مرتع مناسب این منطقه است و تغذیه مناسب آن در این رویشگاه‎‎های طبیعی منجر به تولید شیر غنی از این نژاد می‎‎شود. متاسفانه خشکسالی‌‌ها و بهره    برداری از معادن، پوشش منطقه را نابود کرده که علاوه بر آسیب‎‎رسانی به شغل دامداران، نژاد مذکور را به خطر انداخته است.
احمدی‌نسب با اشاره به وجود 60 هزار راس دام در این منطقه، از نابودی بخش زیادی از آنها خبر می‎‎دهد و تصریح می‎‎کند: 200‌دامدار اصلی ندوشن از مراتع استفاده می‌کنند و 150 دامدار هم به‌طور خانگی مشغول فعالیت دامداری هستند که بسیاری از آنها به دلیل نابودی مراتع، بیکار شده‎‎اند.

اکتشفات معادن؛ چالش اصلی
مدیر جهاد کشاورزی ندوشن می‌گوید: معضل اصلی وجود معادن و اکتشافات معدنی جدید در منطقه است که باعث نابودی 40 نوع پوشش گیاهی و دارویی کمیاب شده
است.وی چالش بعدی را تردد ماشین های سنگین معدنی در این منطقه بیان می کند که اغلب هوای سالم این منطقه را آلوده کرده و مانع از رشد گونه‎‎های گیاهی شده است.
احمدی    نسب می‌افزاید: مراتع ندوشن از مراتع درجه 2 و استراتژیک کشور هستند ولی هنوز اقدام مهمی برای کاهش پوشش گیاهی آن انجام نشده است، هر چند که به‌تازگی مسئولان برای رفع مشکل دامداران «پهنه دامداری» تعریف کرده و 200 قطعه زمین هزار متری را در قالب مجتمع دامداری به دامداران واگذار کرده‎‎اند.
به گفته وی، این واگذاری ها در یک پروسه 2 ماهه انجام شده و با ارائه تسهیلات دولتی حصارکشی آنها انجام و آغل    هایی برای نگهداری دام ها ایجاد شده است.
این مسئول میزان تولیدات دامی ندوشن را نیز 3 هزار و 740 تن در سال می خواند که عمدتاً در داخل استان مصرف می‎‎شود.

   پرونده ثبت جهانی بز ندوشن در هاله‎‎ای از ابهام
مدیر جهادکشاورزی ندوشن با اشاره به پرونده «ثبت جهانی بز ندوشن» می‌گوید: قرار است در 28 شهریور ماه امسال،  همزمان با روز جهانی «بز»، پرونده ثبت جهانی بز ندوشن در یونسکو پیگیری و بررسی شود.
«جواد احمدی‌نسب» اظهار می‎‎کند: البته برای این اقدام، برنامه  ‎های خاص و متنوعی در دست اقدام است، ولی امیدواریم با تعامل مسئولان استان، این مهم دچار خدشه نشود و شاهد این ثبت جهانی باشیم.

همشهری