ضرورت رفع غبار فراموشی در بافت تاریخی شهر ندوشن

بافت تاریخی و میراث فرهنگی شهر ندوشن با دارا بودن آثار و جاذبه های تاریخی و گردشگری متعدد ، زیبا و منحصر به فرد به دلیل کم توجهی و بی مهری متولیان امور در استان یزد، روزهای ناخوشی را سپری می کند، تاکنون تلاش مسئولان محلی برای رفع مشکل بی نتیجه بوده است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ندای ندوشن؛تعطیلی نمایندگی میراث فرهنگی، نبود نیروی حفاظتی و مراقب آثار، کمبود اعتبار و کاهش حوزه فعالیت های مرمتی، پاسخگو نبودن به نیازها و مشکل مالکان بناهای تاریخی، نبود نظارت بر مکان های بکر گردشگری از جمله سنگ آب های ارزشمند، چشمه سارها و محل های تاریخی از جمله مشکلاتی است که این بخش را با چالش جدی مواجه کرده است.
به گزارش ایرنا، از سوی دیگر به دلیل نبود متولی میراث فرهنگی در ندوشن، برخی ناآگاهان به ارزش های تاریخی و میراث فرهنگی و برخی عتیقه فروشان و گنج یابان طمع کار با سوء استفاده از موقعیت به دنبال سود جویی هستند.
مسئولان محلی ، وضعیت میراث فرهنگی ندوشن را نامناسب توصیف می کنند و می گویند: در گذشته این منطقه دارای مراقب آثار و استاد کاران میراث فرهنگی بود که با دلسوزی کار می کردند؛ هم اکنون به دلایل مختلف از این ظرفیت ها محروم است و برخی از این نیروها در بخش اداری میراث فرهنگی مرکز استان یزد مشغول به کار هستند.
از سوی دیگر دوستداران میراث فرهنگی معتقدند: فعالیت مرمتی و حفاظتی در بافت تاریخی این شهر، شور و هیجان و احساس و امید رضایت بخشی به ساکنان آن و طراوت و شادابی خاصی به بافت می داد، اما مدتی است که توجه چندانی به آن نمی شود و امید به زندگی را از آن گرفته است.
همچنین صاحب نظران و متولیان امور در گذشته با زیبا و بکر توصیف کردن بافت تاریخی ندوشن، اهمیت و توجه ویژه ای برای حفاظت از آن قائل بودند ولی چنین نگرشی هم اکنون وجود ندارد.
پژوهشگر فرهنگی استان یزد در باره ندوشن می‌گوید: این شهر تاریخی، کوچه ‌ها ، دربندها و خانه‌های تاریخی متعددی دارد که تابلوهایی نفیسی از تلفیق معماری و شهرسازی ایرانی – اسلامی را به نمایش می‌گذارند.
حسین مسرت می گوید: نیم قرن پیش استاد بی‌ همتا ایرج افشار در دیدار از ندوشن ده‌ها صفحه از کتاب ‘یادگارهای یزد’ را به این شهر تاریخی کوچک اختصاص داد، و در سفرهایش گاه و بیگاه همواره بیم در صیانت از آثار تاریخی‌اش داشت.
به گزارش ایرنا ، همچنین عضو هیأت علمی دانشگاه در باره بافت تاریخی ندوشن می‌گوید: خانه‌ها و بناهای قدیمی ندوشن متعلق به دوره قاجار و صفوی هستند که معمولاً بزرگ و اعیانی محسوب ‌می‌شوند.
محمد رضایی عنوان می‌کند: اگر می‌خواهید خود را در حال و هوای گذشته‌ ایران ببینید، حتماً به یزد سفر کنید و در گذرهای تاریخی شهر یزد و بناهای کهن آن غوطه‌ ور شوید.
وی تاکید کرد،اما اگر می‌خواهید قدری به عقب‌تر بروید و شهری متعلق به قرن چهارم تا دهم یا حتی دوران باستان ایران را با فرهنگ اصیل ایرانی مشاهده کنید، حتما از ندوشن بازدید کنید.
مشکلات در حالی است که بافت تاریخی زنده و پویای این شهر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و بسیاری از آثار ارزشمند آن در حال تخریب و نابودی است و این امر توجه جدی تر مقامات مسئول برای مرمت و حفاظت از آن را می طلبد.
به گزارش ایرنا از سوی دیگر روستاهای مجاور از جمله صدرآباد ،« سورک » و « هفتهر» نیز متولی ندارد و بناها و محل های تاریخی و مکان های بکر گردشگری از جمله سنگ آب ها و آب انبارهای در دل طبیعت منطقه به حال خود رها شده و در حال تخریب و نابودی است.
هر چند اقداماتی جسته و گریخته ای برای مرمت بناهای تاریخی در ندوشن انجام می شود اما این گونه فعالیت ها با توجه به ثبت ملی بافت، وسعت، ارزش بناها، وجود تهدیدهایی نظیر حوادث طبیعی از جمله باد، برف، باران، سیل و توفان و عوامل انسانی جوابگو نیست و باید تلاش های بیشتری برای احیا و حفاظت از این بخش صورت گیرد.
افراد مطلع می گویند : اقداماتی که یک سال گذشته برای مرمت بناهای تاریخی ندوشن انجام شده مربوط به پیگیری های قبلی است و در این مدت فعالیت خاصی انجام نشده است.
همچنین باید اقدامات و حمایت های شهرداری ندوشن در مرمت و حفاظت از بناهای تاریخی را ستود و از اقدام این نهاد مردمی برای اعلام آمادگی با هدف حفظ آثار قدردانی کرد.
هم اکنون مرمت بناهای تاریخی ندوشن در قالب طرح های مشارکتی برای واحدهای از پیش تعیین شده انجام می شود؛ در حالی که بسیاری از بناهای تاریخی که مالک مشخصی ندارند از جمله مساجد، موقوفات، حسینیه ها و برخی خانه های تاریخی نیازمند مرمت و حفاظت و توجه ویژه متولیان میراث فرهنگی است.
یکی از اصولی ترین راه های حفاظت از بناهای تاریخی مقاوم سازی پشت بام های آن است و هم اکنون مالکان خانه های تاریخی ندوشن به دلیل نبود حمایت های میراث فرهنگی رغبت بیشتری به نصب ایزوگام پشت بام های املاک خود دارند که این امر بافت ثبت شده ملی را با چالش مواجه می کند.
با توجه به اینکه ندوشن یکی از مناطق خوش آب و هوا و گردشگری استان یزد محسوب می شود و ظرفیت های خوب تاریخی و فرهنگی و مکان بکر گردشگری دارد ؛ توجه به آن می تواند آینده گردشگری استان را رونق ببخشد.
بخشدار ندوشن، بافت تاریخی ثبت شده شهر را با ارزش و نیازمند توجه ویژه می داند و گفت: شکل اجرای کار میراث فرهنگی در بافت تاریخی در یکسال گذشته عوض شده و هم اکنون پیمانکاران مرمت بناهای تاریخی، تنها در چند ماه از سال در بافت حضور دارند و با فعالیت های مشارکتی، نسبت به مرمت چند بنای مشخص اقدام می کنند.
فرزین خادمی افزود: انتظار این است، جدای از اینکه نمایندگی میراث فرهنگی باید در ندوشن فعالیت خود را از سر گیرد، مرمت گران و حافظان میراث فرهنگی نیز باید به طور مستمر در بافت تاریخی حضور فعال داشته باشند و به نیازهای این بافت و درخواست های مردمی پاسخ دهند.
وی در باره موزه مردم شناسی ندوشن نیز گفت: آثار و اشیای تاریخی ذی قیمتی در دست مردم است که باید جمع آوری و در موزه نگهداری شود.
بخشدار ندوشن توجه بیشتر به بافت تاریخی را خواستار شد و اضافه کرد: برای راه اندازی نمایندگی میراث فرهنگی و موزه مردم شناسی ندوشن پیگیری های زیادی انجام شده که تاکنون به نتیجه نرسیده است.
در حالیکه مسئول اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان میبد، وضعیت میراث فرهنگی ندوشن و بودجه بافت تاریخی این شهر را خوب ارزیابی کرد و گفت: سال گذشته بیش از 2 میلیارد ریال به صورت مشارکتی از محل اعتبار ملی برای مرمت 10 باب خانه تاریخی ندوشن هزینه شد؛ ضمن اینکه بودجه ای برای بافت تاریخی آن نیز اختصاص یافته است.
به گزارش ایرنا، رسول مشتاقیون ، بافت تاریخی ندوشن را با ارزش برشمرد و با اعتقاد به اینکه باید توجهی جدی و ویژه ای به آن شود، یادآور شد: بعد از تعطیلی نمایندگی میراث فرهنگی ندوشن ، پیگیری های زیادی برای ادامه فعالیت، نیرو و امکانات آن صورت گرفت، امیدواریم بتوانیم مشکلات آن را رفع کنیم.
در همین حال حسین فلاح، فرماندار میبد نیز بر حفظ و احیای بافت تاریخی شهر ندوشن تاکید کرد و افزود: این بافت، زیبا و منحصر به فرد است و باید برای حفاظت از آن تلاش های لازم صورت گیرد و بیش از دیگر مناطق شهرستان به آن توجه شود.
عناصر تشکیل دهنده بافت تاریخی ندوشن بیش از 250بنا شامل حمام، مسجد، حسینیه ، خانه‌ های تاریخی، برج و بارو، گذر، ساباط و سازه‌های آبی متعلق به دوره های قاجار و صفویه و حتی ایلخانی است.
از ویژگی‌های این بافت، جاری بودن قنات آن با آب دهی 45 لیتر در ثانیه و عبور آن از داخل بافت قدیم ندوشن است که مهم‌ترین عامل زنده نگه‌ داشتن بافت به شمار می‌آید.
کوچه پس کوچه ها ، بادگیرها، حسینیه ها ، آب انبارها ، دربندها و خانه‌های تاریخی ندوشن زیبایی را به رخ هر بیننده ای می کشد.
به هر حال امیدواریم نگاه ها تغییر کند و بافت تاریخی و منحصر بفرد ندوشن را « به شیوه دیگر دید و در واقع زیباتر دید تا زیباتر شود».

ایرنا