اش جو شب اول اسفند
یکی از نمودهای ارزشمند میراث فرهنگی که جایگاه ویژه‌ای نزد همه ملت‌ها دارد ولی کمتر به آن پرداخته میشود «خوراک های محلی یا سنتی» هستند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ندای ندوشن:همه ساله شب اول اسفند( در روزگار قديمي تر ۲۵ بهمن) اهالي ندوشن و دهات همجوار آشي مي پزند و نوش جان مي كنند كه به آش اسفندي معروف است.
فلسفه برگزاری جشن اسفندی و پختن آش اسفندی
در سال‌های نه چندان دور، شب اسفندی را به اسفندیار ارتباط می‌دادند و باور داشتند که در این شب، «اسفندیارمذ» رویین‌تن که با اسب سیاه کشته شد، با اسب سفید می‌آید. اسب سیاه او را به جهان زیرین برد و اسب سفید بازگرداند، پس با چسباندن سبزه به سردر خانه به پیشوازش رفته و در ورودی خانه هم جو می‌ریختند تا اسب اسفندیار بخورد. پس دیگی از آش اسفندی هم شب تا صبح در تنور می گذاشتند تا در آن سال تنور خانه گرم بماند و آش اسفندی را می‌خوردند تا در طول سال سرما نخورند.
به نظر می رسد که ریشه این باور به نام آخرین ماه سال که اسفندماه یا سپندارمذ نام دارد، بازمی‌گردد. در این باور اسپندارمذ با اسب سیاه (کنایه از شب/ سرما و زمستان) به زیر زمین رفت و با اسب سپید (کنایه از روز/ گرما و بهار) به زمین بازمی‌گردد و اشاره به گرم و زنده شدن زمین در اسفندماه دارد که طبیعت سبز و بارور میشود و بر بنیان این باور چون زمین نماد باروری و زندگی است در این روز زنان جشن می‌گیرند و در آیین‌های زنانه شرکت می‌کنند و یکی از این آیین‌ها پختن آش اسفندی به صورت گروهی است که با شور و نشاط برگزار میشود.
«اسفند» یا « اسپند» در فارسی، «سپندارمت» یا «سپندارمد» در پهلوی و «سپَنتَ آرمَیتی» در گات‌ها یکی از فروزه‌های اهورامزدا و در اوستای نو نام یکی از امشاسپندان است که در جهان مینُوی نماد دوستداری و بردباری و فروتنی اهورامزدا و در این جهان نگهبان زمین و باروری و سرسبزی آن است. در گاه‌شماری ایرانی، دوازدهمین ماه از سال و پنجمین روز از هر ماه «اسفند» نام دارد، از این‌روی در آستانه سال نو ، در روز اسفند از ماه اسفند یا پنجم اسفندماه، در آستانه بهار طبیعت و نوشدن زمین «جشن اسفندگان» برپا میشود که جشن ویژه زنان است و به نظر می‌رسد که جشن اسفندی نیز نمودی از همین جشن اسفندگان است.
زمان پختن آش اسفندی
زمان پختن آش اسفندی را همه منابع موجود همزمان با روز جشن اسفندی نوشته‌اند. گفته شد که به نظر‌می‌رسد جشن اسفندی نمودی دیگر از جشن بزرگ اسفندگان است که در روز پنجم اسفندماه برگزار می‌شده است و در گذر زمان، در برخی نواحی، هنگام برگزاری آن به اول اسفندماه منتقل شده است. اما برخی بر این باورند که جشن اسفندی، جدا از جشن اسفندگان برگزار می‌شده است. به این ترتیب برای هنگام پختن آش اسفندی نیز زمان‌های مختلفی ذکر شده است که عبارتند از: روز اسفند از ماه اسفند یا پنجم اسفندماه، اولین روز اسفندماه، یکی از روزهای نیمه اول اسفندماه، پنج روز مانده به سال نو.
سلام :ممنون مدیر متن بسیار زیباییه
ای کاش درد دل مردم هم میگفتید…چرا گزارشی از عزیزانی که کارمند هستند در ندوشن و از میبد و اردکان و یزد صبحها دیر میان و ظهرها زود میرن نمینوسید……